Giao dịch định lượng và những ưu điểm vượt trội

Một trong những phương pháp giao dịch được nhiều doanh nghiệp, tổ chức tài chính thường xuyên sử dụng để đưa ra những chiến lược giao dịch hiệu quả chính là phương pháp sử dụng các mô hình toán học và thuật toán tự động. Phương pháp này còn được gọi là giao dịch định lượng.

Phương pháp giao dịch định lượng được xem là một lĩnh vực cực kỳ phức tạp của tài chính định lượng, nó đòi hỏi các nhà đầu tư phải mất một khoảng thời gian đáng kể để tìm hiểu và có được những kiến thức cần thiết, cùng với đó là một nền tảng về lập trình sâu rộng. Vậy giao dịch định lượng có những ưu điểm gì? Hãy tìm hiểu rõ hơn qua bài viết dưới đây nhé.

Giao dịch định lượng và những ưu điểm vượt trội

Giao dịch định lượng là gì?

Giao dịch định lượng (quantitative trading) là việc sử dụng các chương trình được xây dựng dựa trên những mô hình toán học phức tạp và thuật toán tự động, nhằm xác định và tận dụng các cơ hội giao dịch tốt trên thị trường. Đây là một lĩnh vực cực kỳ tinh vi, phức tạp của tài chính định lượng. Để nghiên cứu về lĩnh vực này nhà đầu tư cần phải bỏ ra một khoảng thời gian lớn để có thể hiểu được những kiến thức cần thiết với mục đích xây dựng cho bản thân một chiến lược giao dịch hiệu quả.

Không chỉ vậy, phương pháp này đòi hỏi kỹ năng lập trình trên nhiều ngôn ngữ như R, MATLAB hay Python. Công nghệ và chiến thuật giao dịch tần số cao đang ngày càng gia tăng và trở nên quan trọng hơn, chúng có mối liên hệ mật thiết với nhau. Chính vì thế, việc nắm vững và sử dụng các ngôn ngữ lập trình, đặc biệt là C/C++ là một điều tối quan trọng.

Một hệ thống giao dịch định lượng bao gồm bốn thành phần chính là: xác định chiến lược, kiểm định, thực thi hệ thống và quản trị rủi ro.

• Xác định chiến lược (Strategy Identification): tìm một chiến lược, khai thác lợi thế của nó và quyết định tần suất giao dịch.
• Kiểm định lại chiến lược (Strategy Backtesting): khai thác dữ liệu, phân tích hiệu quả của chiến lược vừa tìm và loại bỏ những sai lệch.
• Thực thi hệ thống (Execution System): tạo một liên kết với nhà môi giới (broker), tự động hóa các giao dịch và giảm thiểu chi phí giao dịch.
• Quản trị rủi ro (Risk Management): phân bổ nguồn vốn tối ưu nhằm giảm thiểu rủi ro.

Giao dịch định lượng thường đòi hỏi nhiều kỹ thuật tính toán do đó chiến lược này đã từng có thời gian chỉ được các nhà đầu tư tổ chức lớn và các quỹ đầu cơ sử dụng độc quyền. Tuy nhiên, thời gian gần đây công nghệ mới đã cho phép ngày càng nhiều nhà giao dịch cá nhân tham gia.

Ví dụ về giao dịch định lượng

• Cách đơn giản nhất để mô tả nguyên lý hoạt động của giao dịch định lượng là phương pháp loại suy trong toán học.

Ví dụ, nhà đầu tư đang xem xét một bản dự báo thời tiết, trong đó nhà khí tượng học dự báo sắp có mưa trong khi trời đang nắng. Việc dự báo này được đưa ra bằng cách thu thập và phân tích rất nhiều dữ liệu từ các cảm biến trên toàn khu vực.

Các dữ liệu này được so sánh với những mô hình tương tự trong lịch sử. Nếu như trong lịch sử có 90 lần trời mưa trong tổng số 100 lần với điều kiện tương tự, thì nhà khí tượng hoàn toàn có thể dự báo 90% là trời sẽ có mưa, và cho dù hiện tại trời đang nắng cũng không mấy ảnh hưởng đến kết quả này.

Giao dịch định lượng được hoạt động theo cách tương tự. Bằng cách phân tích rất nhiều dữ liệu và so sánh chúng với những gì xảy ra trong quá khứ, các thuật toán có thể cho nhà đầu tư biết mỗi khi có một cơ hội giao dịch tốt xuất hiện.

• Tùy vào sở thích và trường phái giao dịch của từng người, các giao dịch định lượng có thể được tùy chỉnh những thông số khác nhau.

Ví dụ, một nhà đầu tư cổ phiếu có thể viết một chương trình đơn giản để tìm ra những cổ phiếu đã nhiều lần tăng giá mạnh trong đà tăng của thị trường chung. Sau đó họ chỉ việc theo dõi thị trường chung, đến đợt tăng tiếp theo họ sẽ mua vào những cổ phiếu vừa rồi với hy vọng nó sẽ tiếp tục tăng theo đà tăng của thị trường chung như những gì đã diễn ra nhiều lần trong lịch sử.

Thực tế thì các thuật toán định lượng có thể phức tạp hơn rất nhiều, nhưng bản chất thì đều xuất phát từ nguyên lý đơn giản như phương pháp loại suy hay tùy chỉnh thông số,…Rất nhiều những tham số như giá cả, chỉ báo kỹ thuật, hay tin tức cũng có thể được mã hóa vào các chương trình máy tính để tối ưu hiệu quả chiến lược.

Cách thức hoạt động của giao dịch định lượng

Tận dụng lợi thế của công nghệ hiện đại, toán học và sự sẵn có của cơ sở dữ liệu toàn diện, mà nhà giao dịch đưa ra các quyết định giao dịch hợp lý.

Nhà giao dịch sử dụng kỹ thuật giao dịch và tạo ra mô hình của nó bằng cách sử dụng toán học, sau đó họ phát triển một chương trình máy tính áp dụng mô hình đó vào dữ liệu quá khứ. Cuối cùng, mô hình được kiểm tra lại và tối ưu hóa. Nếu đạt được kết quả tốt thì hệ thống sẽ được triển khai trên thị trường thực.

Giá và khối lượng là hai điểm dữ liệu phổ biến nhất được nhà giao dịch lượng tử kiểm tra. Nhưng cũng có thể kết hợp vào chiến lược bất kỳ tham số nào có thể được chắt lọc thành giá trị số.

Ví dụ, nhà giao dịch có thể xây dựng các công cụ để theo dõi tâm lý của nhà đầu tư trên các phương tiện truyền thông xã hội.

Có rất nhiều cơ sở dữ liệu có sẵn công khai mà nhà giao dịch lượng tử sử dụng để thông báo và xây dựng mô hình thống kê của họ. Các bộ dữ liệu thay thế này được sử dụng để xác định mẫu bên ngoài các nguồn tài chính truyền thống, chẳng hạn như các nguyên tắc cơ bản.

Điều kiện bắt buộc để sử dụng chiến lược giao dịch định lượng:

• Thanh khoản cao: chỉ những công cụ có tính thanh khoản cao mới được chọn cho các chiến lược giao dịch định lượng, do đó phương pháp này phổ biến trên thị trường chứng khoán hơn là thị trường Forex.
• Đa dạng hóa: chiến lược giao dịch định lượng liên quan đến việc khởi chạy các thuật toán toán học cho một số lượng lớn các công cụ và sẽ không hoạt động trên một cặp tiền tệ. Trong trường hợp này, hệ số tương quan giữa các công cụ càng thấp càng tốt.
• Phân tích định lượng hoạt động khi số lượng thuật toán lớn nhất có thể (ba biến thể của các thuật toán đó – tìm kiếm hàm, phân phối chuỗi số và giao dịch mẫu).

Mô hình của các chiến lược định lượng có điểm giống với giao dịch advisor bằng thuật toán. Công thức đường trung bình động cố gắng tìm kiếm các mô hình chuyển động giá. Và theo thời gian, những người đam mê phân tích kỹ thuật đã bổ sung một loạt các hệ số vào công thức, tạo thành EMA, LMA,… Nhưng nhìn chung, vấn đề vẫn không thay đổi vì không có công cụ lý tưởng nào mang lại thu nhập 100%.

Hệ thống giao dịch định lượng

Như đã nói ở trên, một hệ thống giao dịch định lượng thường chứa bốn thành phần cơ bản, và chúng ta sẽ tìm hiểu từng thành phần đó như sau:

Xác định chiến lược

Tất cả những quy trình giao dịch định lượng đều được bắt đầu với một giai đoạn nghiên cứu ban đầu. Quá trình nghiên cứu này bao gồm việc tìm kiếm chiến lược, xem xét chiến lược đó có phù hợp với danh mục mà cá nhà đầu tư đang chạy hay không, thu thập những dữ liệu cần thiết để kiểm tra chiến lược và tối ưu hóa chiến lược đó, nhằm mục đích mang lại lợi nhuận cao hơn hoặc rủi ro thấp hơn.

Đây cũng chính là thời điểm mà nhà giao dịch quyết định tần suất giao dịch của hệ thống. Các hệ thống tần suất cao mở và đóng nhiều vị thế mỗi ngày, trong khi các hệ thống tần suất thấp nhằm xác định các cơ hội dài hạn.

Backtesting

Backtesting liên quan đến việc áp dụng chiến lược vào dữ liệu lịch sử để có được ý tưởng về cách thức hoạt động trực tiếp trên thị trường. Nhà giao dịch định lượng thường sẽ sử dụng thành phần này để tối ưu hóa hệ thống nhiều hơn và cố gắng khắc phục mọi sai sót.

Backtesting là một phần thiết yếu của bất kỳ hệ thống giao dịch tự động nào nhưng backtesting thành công sẽ không đảm bảo lợi nhuận khi mô hình hoạt động. Một chiến lược đã được kiểm tra lại đầy đủ vẫn có thể thất bại có thể do nhiều nguyên nhân như: dữ liệu lịch sử không chính xác hoặc chuyển động thị trường không thể đoán trước.

Hệ thống thực thi

Mọi hệ thống sẽ chứa một thành phần thực thi từ hoàn toàn tự động đến hoàn toàn thủ công. Một chiến lược tự động thường sử dụng một giao diện lập trình ứng dụng API để mở và đóng các vị thế nhanh nhất có thể mà không cần đến sự trợ giúp của con người.

Bản chất của hệ thống giao dịch tần suất cao là hoàn toàn tự động, một nhà giao dịch không thể mở và đóng các vị thế đủ nhanh để thành công.

Một phần quan trọng của việc thực thi là giảm thiểu chi phí giao dịch như hoa hồng, thuế, trượt giá và spread. Các thuật toán phức tạp được sử dụng để giảm chi phí của mọi giao dịch.

Quản lý rủi ro

Quản lý rủi ro luôn là một việc rất quan trọng với bất kỳ hình thức giao dịch nào. Rủi ro ở đây bao gồm những yếu tố có thể cản trở sự thành công của chiến lược.

Phân bổ vốn là một lĩnh vực quản lý rủi ro quan trọng gồm có quy mô của mỗi giao dịch, lượng vốn phân bổ vào mỗi mô hình. Đây là một lĩnh vực phức tạp, đặc biệt là khi giao dịch với các chiến lược sử dụng đòn bẩy.

Một chiến lược hoàn toàn tự động sẽ không bị ảnh hưởng bởi sự thiên vị của con người nhưng chỉ khi người tạo ra nó một mình.

Ngoài ra, giao dịch định lượng sẽ mất hiệu quả khi điều kiện thị trường thay đổi.

Ưu và nhược điểm

Mục tiêu của giao dịch là tính toán xác suất tối ưu để thực hiện giao dịch có lợi nhuận hay nói cách khác là có một lợi nhuận kỳ vọng dương. Một nhà giao dịch truyền thống có thể theo dõi, phân tích và đưa ra quyết định giao dịch một cách hiệu quả đối với một cổ phiếu/cặp tỷ giá , tuy nhiên điều đó sẽ gặp hạn chế khi khi lượng dữ liệu xuất hiện quá nhiều và áp đảo quá trình ra quyết định.

Việc sử dụng các kỹ thuật giao dịch định lượng loại bỏ giới hạn bằng cách sử dụng máy tính để tự động hóa việc theo dõi, phân tích và đưa ra quyết định giao dịch.

Máy tính và toán học không sở hữu cảm xúc, do đó giao dịch định lượng loại bỏ vấn đề này. Những cảm xúc như sợ hãi hay tham lam, khi giao dịch, đều sẽ ảnh hưởng và ngăn cản những quyết định lý trí, và đó là nguyên nhân phổ biên dẫn đến thua lỗ của các nhà giao dịch.

Tuy nhiên, giao dịch định lượng cũng có nhược điểm. Thị trường tài chính là một môi trường năng động và luôn luôn thay đổi. Do đó, các mô hình giao dịch định lượng cũng phải luôn được hiệu chỉnh để bắt kịp thị trường.

Rất nhiều nhà giao dịch định lượng đã phát triển các mô hình mang lại lợi nhuận tạm thời đối với thị trường mà họ đã nghiên cứu, nhưng cuối cùng họ sẽ gặp phải thất bại khi điều kiện thị trường thay đổi.

Kết luận

Với xã hội công nghệ tiên tiên và phát triển không ngừng, giao dịch định lượng sẽ ngày càng trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn với mọi người. Tuy nhiên, để sử dụng được phương pháp này một cách hiệu quả, đòi hỏi nhà giao dịch phải tìm hiểu thật kỹ và có một nền tảng vững chắc về kiến thức cũng như lập trình. Điều quan trọng là đừng quên quản lý vốn và giữ kỷ luật giao dịch thật tốt để có được lợi nhuận ổn định và lâu dài. Chúc bạn thành công.